Т. Щеглова

Целью исследования является определить место Семипалатинских и Чарских ярмарок в ярмарочной сети всероссийского торгового рынка. На их примере определяется взаимовлияние и взаимозависимость торгов в одной из ярмарочных цепочек ввозно-вывозной российско-азиатской торговли по обмену товаров, производимых в Степи, которые служили сырьем для промышленных обрабатывающих центров России. Выявляются связи этих ярмарок с Туркестаном в т. ч. благодаря перевалке «ташкентских» товаров на сибирские ярмарки. Показывается продовольственное значение двух групп ярмарок Семипалатинской области Степного края для приисков Восточной Сибири, обменные связи продуктов скотоводства и земледелия с сопредельными территориями юга Западной Сибири.  На основе анализа ассортимента товаров определяется характер торговли на Чарских и Семипалатинских ярмарках Степного края до проведения Транссибирского железнодорожного пути, делается вывод о сохранении их большого значения на сельских территориях для казахского скотоводства и падении торговли на городских ярмарках. Показана ведущая роль семипалатинских купцов в организации самих ярмарок и торговли них. Определяется роль ярмарок в посредничестве в заграничной торговле с Китаем. Делается анализ оборотов торговли по привозу и продаже; дается характеристика ассортимента и маршруты продвижения товаров.

Мақалада XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың басындағы Семейдің шаруашылық және мәдени өмірінің дамуындағы татар қауымының рөлі қарастырылады. Татар саудагерлері мен кәсіпкерлерінің қаланың аймақтың маңызды сауда-өнеркәсіп орталығы ретінде дамуына қосқан үлесі басты назарда. Татар диаспорасының сауда, көлік, тау-кен өнеркәсібін қоса алғанда, түрлі салалардағы белсенділігіне ерекше назар аударылады. Татар көпестері қаланың қолайлы географиялық жағдайын пайдалана отырып, Орталық Азиямен, Ресеймен және Қытаймен сауда қатынастарын белсенді дамытты, бұл аймақтың экономикалық өркендеуіне ықпал етті. Сонымен қатар, мақалада татарлардың қалаға мәдени ықпалы қарастырылған. Олардың сауаттылық пен білімді дамытудағы күш-жігері, соның ішінде мектептер мен медреселер құру, мәдени және діни бастамаларды қолдау туралы баяндалады. Татар саудагерлері мен өнеркәсіпшілері көптеген қоғамдық ғимараттар мен мешіттер салып, қаланың сәулет өнерінің дамуына айтарлықтай әсер етті. Мақалада Семей қаласының әлеуметтік-экономикалық және мәдени ландшафтының маңызды элементі ретіндегі татар қауымының маңыздылығы атап өтіліп, олардың көпұлтты және көпконфессиялы қалалық ортаның қалыптасуына қосқан үлесі талданады. Зерттеу нәтижесінде автор татар қауымы Семейдің интеграциясы мен дамуында шешуші рөл атқарды, бұл оның аймақтық орталық ретінде эволюциясына ұзақ мерзімді әсер етті деген қорытындыға келеді.